• Categories
  • Search
  • Manufacturer - Zakłady Fajansu Koło

8 sierpnia 1842 roku Józef Freudenreich, razem z Henrykiem Wendlerem wykupił dawny dom fabryczny w Kole, przy Trakcie Warszawskim, zobowiązując się ulokować w nim fabrykę. Budynek ten, wraz z placem, przeznaczony został na fabrykę porcelany, półporcelany i fajansu. Już w 1844 roku zakład posiadał 3 piece, 20 warsztatów i zatrudniał ponad 31 osób. W 1860 roku fabryka posiadała 20 warsztatów, 2 tokarnie, 5 pieców oraz warzelnię masy i młyn do mielenia glazury, a pracowało w niej łącznie 69 osób. Roczną wartość produkcji szacowano na około 40 tysięcy rubli. W 1880 roku fabrykę przejął syn Józefa – August Freudenreich. W 1884 roku fabryka składała się już z dwóch zakładów, a w jej asortymencie znajdowało się ponad 900 wzorów. Oprócz przyborów stołowych produkowano także zestawy sanitarne oraz przedmioty dekoracyjne. Freudenreich zatrudniał wtedy 153 pracowników, a roczny dochód jego zakładów wynosił 82 tysiące rubli. Na początku XX wieku w fabryce pracowało wielu uzdolnionych artystów, m.in. Edward Trojanowski. W 1909 roku wyroby zakładu Freudenreichów zostały nagrodzone Złotym Medalem na Wystawie Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie. W 1912 roku Freudenreichowie zostali także odznaczeni dyplomem „Grand Prix” w Kaliszu oraz Złotym Medalem Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej w Warszawie. Podczas I wojny światowej fabryka pozostawała nieczynna, została także zdemolowana przez wojska niemieckie. Produkcję uruchomiono ponownie dopiero w 1919 roku. W 1928 roku kolska fabryka stała się częścią syndykatu Centralne Biuro Sprzedaży Fajansu „Centrofajans” Sp. z.o.o. w Warszawie. W 1929 roku wyroby fabryki nagrodzono Brązowym Medalem na Powszechnej Wystawie Krajowej. W 1937 roku za pośrednictwem Izby Handlowej w Warszawie wysłano do Stanów Zjednoczonych dwie skrzynie wyrobów z kolskiej fabryki, wybuch wojny przekreślił jednak szanse firmy na tę współpracę. Po wybuchu II wojny światowej i rozstrzelaniu Czesława Freudenreicha fabryka przeszła pod zarząd niemiecki jako „Steingutfabrik C. Freudenreich”, a jej produkcja ograniczona została tylko do zaspokajania rynku lokalnego. Pod koniec wojny zakład został kompletnie zniszczony, a jego dokumentacja została wywieziona z Koła. W 1948 roku zakład został upaństwowiony. Początkowo fabryka została podporządkowana Zjednoczeniu Przemysłu Ceramiki Technicznej i Szlachetnej w Radomiu. W latach 1950–1961 funkcjonowała jako samodzielny podmiot gospodarczy pod nazwą Zakłady Fajansu „Koło” w Kole, a w styczniu 1963 roku połączyła się z Zakładami Wyrobów Sanitarnych, tworząc Zakłady Ceramiki Koło. Po 1974 roku kolska fabryka została połączona z Zakładami Ceramiki Stołowej we Włocławku. W 1991 roku Zakłady Fajansu zawiesiły działalność.